Συνέντευξη στον Γιάννη Σαπρανίδη
Έντονη προσωπικότητα, με καθαρό λόγο. Μια γυναίκα που δεν μασάει τα λόγια της, καθώς έμαθε να αγωνίζεται από μικρή για να αποκτήσουν πιο δυνατή φωνή άνθρωποι που πολλές φορές αισθάνονται ότι βρίσκονται στο περιθώριο.
Η Άννα Απέργη, τρανς, ακτιβίστρια και Γραμματέας Περιφέρειας του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ) μίλησε στο Thestival και τον Γιάννη Σαπρανίδη για τη ζωή της, τα παιδικά της χρόνια, για το πως βιώνει σήμερα την καθημερινότητα ως τρανς γυναίκα αλλά και για τον αγώνα που δίνει για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας του φύλου.
Η Γραμματές του ΣΥΔ μίλησε ακόμη για τον έρωτα, τη βία που δέχθηκε στην ζωή της αλλά και για το μεγάλο της όνειρό της, ” το να μπορούν οι τρανς άνθρωποι να αναγνωρίζονται ως άνθρωποι και όχι ως κάτι διαφορετικό”. “Μια χώρα που γέννησε την δημοκρατία, πρέπει να φέρεται δημοκρατικά σε όλους τους πολίτες της, χωρίς να κάνει εξαιρέσεις” αναφέρει χαρακτηριστικά.
Διαβάστε τη συνέντευξη της Άννας Απέργη στον Γιάννη Σαπρανίδη:
– Άννα μίλησε μου για την ζωή σου.
Γεννήθηκα και μεγάλωσα σε μία μικρή επαρχιακή πόλη της Β. Ελλάδας, τη Δράμα, όπου και συνεχίζω να ζω μέχρι και σήμερα. Μ’ αρέσει η πόλη μου, την αγαπώ. Έχω σπουδάσει stylling και ιστορία μόδας στις σχολές Pan-Sik, ενώ τελείωσα και μακιγιάζ στη σχολή της Σόνιας Πισαλίδου στη Θεσ/νικη. Αλλά η μεγάλη μου αγάπη ήταν η Νομική, στην οποία δεν κατάφερα να περάσω για τον απλό λόγο ότι δεν διάβαζα αρκετά. Έκανα όμως άσκηση 3 χρόνια ως δικαστική επιμελήτρια στο Πρωτοδικείο της Δράμας, οπότε έτσι πήρα μία πολύ μικρή γεύση αν θες από τις δικαστικές αίθουσες. Μετέπειτα εργάστηκα ως καθηγήτρια ενδυματολογίας σε κρατικό ΙΕΚ της Δράμας. Στη συνέχεια όμως με κέρδισε η νύχτα. Είναι μαγεύτρα η άτιμη. Έτσι άρχισα να εργάζομαι ως μπαργουμαν σε διάφορα μαγαζιά της πόλης μου και όχι μόνο. Δεν ήταν όμως αυτό που με γέμιζε. Πάντα έψαχνα αυτό το κάτι άλλο. Το 2012 με 2013, ήρθε στη ζωή μου το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών, το ΣΥΔ. Αυτό ήταν, ήθελα πλέον να ασχοληθώ αποκλείστηκα με το σωματείο μας. Τον Αύγουστο του 2014, ένα έμφραγμα προσθίου τοιχώματος ήρθε να μου θυμίσει πως είναι να αγαπάς πραγματικά την ζωή. Δύο επεμβάσεις στην καρδιά και 15 μέρες στην εντατική θεραπεία του ΑΧΕΠΑ, ήταν υπέρ αρκετές για να αναθεωρήσω πράγματα και καταστάσεις. Ξέρεις όταν “συνομιλήσεις” με τον θάνατο, πρέπει να έχεις “δυνατά επιχειρήματα” για να τον πείσεις και να τον κερδίσεις. Μετά βλέπεις την ζωή από τελείως διαφορετική οπτική γωνία. Μία γωνία που μέχρι εκείνη την στιγμή δεν πίστευες πως υπάρχει καν…
-Πως ήταν τα παιδικά σου χρόνια; Ποτέ κατάλαβες πως είσαι διαφορετική σε σχέση με τους γύρω σου σε ότι αφορά την ταυτότητα σου;
Τα παιδικά μου χρόνια. Ανέμελα χρόνια, ξέγνοιαστα γεμάτα από μία αθωότητα που διακρίνει όλα τα παιδιά άλλωστε. Όπως σου είπα και πριν μεγάλωσα στη Δράμα. Εκεί πρωτόπαιξα σαν παιδί, εκεί πήγα σχολείο, εκεί γεύτηκα την γλυκόπικρη γεύση του πρώτου έρωτα. Εκεί δέχτηκα όμως και το πρώτο μπούλινγκ από τους πιο “μάτσο” συμμαθητές μου, εκεί έριξα σε κάποια σκοτεινή γωνία και το πρώτο μου δάκρυ. Εκεί βρήκα όμως και τον πραγματικό μου εαυτό, την Άννα. Άρχισα να καταλαβαίνω αυτό το ξεχωριστό, το “διαφορετικό” που ήμουν από τα άλλα παιδιά, κάπου στα 5 μου χρόνια. Μου άρεσε πάντα να έχω γυναικείο ρόλο στα παιχνίδια που παίζαμε με τα άλλα παιδιά της γειτονιάς, να παίζω με κούκλες, να βάφομαι και να φοράω τα ρούχα της μητέρας και της γιαγιάς μου.
-Πως το αντιμετώπισες; Ποιες ήταν οι αντιδράσεις της οικογένειας των φίλων;
Δεν υπήρχε κάτι που έπρεπε να αντιμετωπίσω. Τουλάχιστον όχι στο δικό μου μυαλό και στα δικά μου μάτια. Ήταν κάτι απολύτως φυσιολογικό για μένα. Ήμουν κορίτσι, ίσως λίγο διαφορετικό από τα άλλα κορίτσια της γειτονιάς, αλλά δεν με πολυένοιαζε. Ήμουν κορίτσι και τέλος. Η οικογένεια μου είχε δει αυτό το διαφορετικό αν θες, που είχα. Παρόλα αυτά θέλω να σου πω πως δεν υπήρξαν αντιδράσεις από πλευράς τους. Κυριαρχούσε πάντα μία σιωπή μέσα στο σπίτι γύρω από το όλο θέμα. Όταν άρχισα να πηγαίνω γυμνάσιο, εξωτερίκευσα και την ταυτότητα μου. Εκεί, άρχισα δειλά-δειλά να μιλάω με τη μητέρα μου. Στεναχωριόταν για μένα πάρα πολύ. Δεν ήθελε με κανένα τρόπο να πάθω κάτι κακό. Να με προσβάλει κάποιος ή να με πειράξει. Εκεί, στο γυμνάσιο δέχθηκα και για πρώτη φορά μπούλινγκ. Όλοι οι συμμαθητές μου με κορόιδευαν, ενώ οι λίγο μεγαλύτεροι με έβριζαν πιο αισχρά. Αυτό με έκανε να μην θέλω να πηγαίνω στο σχολείο, να κάνω τις λεγόμενες κοπάνες, με αποτέλεσμα στην τρίτη γυμνασίου παρόλο που είχα πάρει έπαινο για τους βαθμούς μου, να μείνω από απουσίες στην ίδια τάξη. Στο λύκειο η κατάσταση έγινε πιο οδυνηρή. Ξέρεις είναι η ηλικία τότε αυτή της εφηβείας, που τα αγόρια θέλουν να γίνουν άνδρες βγάζοντας μία επιθετικότητα δείχνοντας στους άλλους έτσι την δύναμή τους. Και σκέψου ότι όλη αυτή η δύναμη, όλη αυτή η επιθετικότητα όλων των παιδιών του λυκείου, έπεφτε πάνω μου. Πολύ σκληρά χρόνια τα σχολικά, πίστεψέ με και ένας θεός ξέρει μόνο πως κατάφερα και κρατήθηκα να τελειώσω το σχολείο. Και το πάλευα μόνη μου τελείως, δεν ήθελα να πω τίποτε στη μητέρα μου για όλες τις δυσκολίες που περνάω καθημερινά για να μην την στεναχωρήσω. Λάθος μου. Πρέπει τα παιδιά να μιλάνε με τους γονείς τους. Αν μιλούσα, δεν θα πέρναγα τόσα πολλά. Παρόλα αυτά θέλω να σου πω, πως η οικογένεια μου στάθηκε και στέκεται μέχρι και σήμερα που μιλάμε στο πλευρό μου. Η μητέρα μου μπορεί να μην ζει πια, όμως έχω την γιαγιά μου, τις αδερφές μου, τον θείο μου, την ξαδέρφη μου. Έχω τους φίλους και τις φίλες μου και προπάντων ένα σύντροφο που ειλικρινά νιώθω ευλογημένη που τον έχω.
-Το να αυτοπροσδιορίζεσαι ως τρανς άνθρωπος σήμερα είναι δύσκολο και ορισμένες φορές και επώδυνο;
Στερεότυπα υπήρχαν πάντα και θα υπάρχουν. Αλλά τα στερεότυπα είναι για να τα καταρρίπτουμε έτσι δεν είναι; Ένα βασικό στερεότυπο είναι αυτό το ότι οι τρανς άνθρωποι “γίνονται” τρανς. Μέγα λάθος. Όπως είπες και εσύ “αυτοπροσδιορίζεσαι”. Η τρανς κατάσταση έχει να κάνει καθαρά με τον αυτοπροσδιορισμό και με τον εσωτερικό τρόπο που αντιλαμβάνεται ένας άνθρωπος το φύλο του και όχι με τις τυχόν διαδικασίες μετάβασης του, είτε αυτές είναι φαρμακολογικές, είτε χειρουργικές. Ένα άλλο στερεότυπο είναι ότι οι τρανς άνθρωποι “ολοκληρώνονται” μόνο όταν προχωρήσουν σε μία χειρουργική επέμβαση επαναπροσδιορισμού. Δηλαδή πριν, δεν “είναι” γυναίκες ή άντρες (αντίστοιχα για τους τρανς άνδρες) ή ότι αν δεν προχωρήσουν σε κάποια ορμονοθεραπεία ή επέμβαση χειρουργική δεν είναι τρανς. Ποιος-ποια είναι αυτός-αυτή που μπορεί να πει ότι εγώ λιγότερο ή περισσότερο ή και καθόλου γυναίκα εκτός από εμένα την ίδια; Ποιος ή ποια είναι αυτός ή αυτή, που θα καθορίσει πόσο τρανς είμαι; Υπάρχει τρανσόμετρο; Η απάντηση είναι μία φυσικά. Κανένας και καμία, πέρα από εμένα την ίδια. Υπάρχουν δυστυχώς πάρα πολλά στερεότυπα που αν κάτσουμε να τα αναλύσουμε όλα ένα προς ένα θα χρειαστεί να κάνουμε πολλές συνεντεύξεις πίστεψέ με. Το να είσαι τρανς άνθρωπος, ναι είναι πολύ επίπονο.
Σκέψου μόνο ότι ζεις επί 24 ώρες, αποδεικνύοντας ότι δεν είσαι ελέφαντας. Ζεις την περιθωριοποίηση και το ρατσισμό στο μέγιστό τους βαθμό. Θες στον χώρο της εργασίας ή της υγείας; Στο όταν πας να κάνεις κάποιες συναλλαγές σε τράπεζες ή σε διάφορες υπηρεσίες; Το πιο απλό θα σου πω, το να θες να νοικιάσεις ένα σπίτι για να βάλεις κάτω από ένα κεραμίδι το κεφάλι σου και να μην μπορείς λόγω του ότι είσαι τρανς. Και όλα αυτά, γιατί το κοινωνικό σου φύλο, έρχεται σε αντίθεση με αυτό που γράφει η ταυτότητά σου. Η λύση είναι μία, να ψηφιστεί νομοθέτημα υπέρ της αλλαγής των εγγράφων των τρανς ανθρώπων, χωρίς καμία διαδικασία (φαρμακευτική ή χειρουργική), αυτό που λέμε συνέχεια δηλαδή με το ΣΥΔ η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου.
-Πολλοί τρανς συνάνθρωποι εργάζονται ως sex worker’s γιατί πιστεύεις πως γίνεται αυτό; είναι επιλογή επαγγέλματος; ή ανάγκη επιβίωσης;
Άλλο ένα μεγάλο στερεότυπο Γιάννη μου. Όπως σου είπα και πριν, υπάρχουν πολλές διακρίσεις και αποκλεισμοί, όπως αυτός από τον χώρο της εργασίας. Μία τρανς γυναίκα, όμως κάπως πρέπει να ζήσει, να φάει, έτσι δεν είναι; Έτσι καταφεύγει στη σεξουαλική εργασία εξαναγκαστικά. Είναι όμως μεγάλο λάθος να ταυτίζουμε την τρανς κατάσταση με τη σεξουαλική εργασία. Υπάρχουν και πολλοί τρανς άνθρωποι που εργάζονται και αγωνίζονται “κάτω από το φως της ημέρας”. Ας μην χρωματίζουμε λοιπόν ηθικολογικά και αρνητικά την τρανς κατάσταση, γιατί πέρα από στερεοτυπικό είναι και τρανσφοβικό.
-Βιωσες την περιθωριοποίηση; Αισθάνθηκες αδικημένη;
Γεννήθηκα και μεγάλωσα με την περιθωριοποίηση και με την αδικία θα έλεγα. Όταν ήταν να δώσω εξετάσεις στο Εφετείο Θράκης για δικαστική επιμελήτρια, ο τότε Πρόεδρος, μου το απαγόρευσε λόγω της ταυτότητας φύλου μου, όταν επίσης έκανα τα χαρτιά μου στο ΙΕΚ της Δράμας για να πιάσω δουλειά ως ωρομίσθια καθηγήτρια, ήταν όλοι αρνητικοί μαζί μου, και παρόλο που είχα τα περισσότερα προσόντα και το καλύτερο βιογραφικό, κόντεψα να μην πάρω καν τη θέση. Νιώθω αδικημένη κάθε μέρα και κάθε λεπτό Γιάννη. Όμως αυτό είναι και η δύναμη μου και μέρα με τη μέρα με κάνει να αγωνίζομαι όλο και πιο σκληρά και αυτός ήταν και ο κύριος λόγος που και η Μαρίνα Γαλανού τον Μάρτη του 2010, αποφάσισε να ιδρύσει το ΣΥΔ, η αδικία και όλα τα προβλήματα που περιστοιχίζουν τους τρανς ανθρώπους.
-Ως άνθρωπος που έχεις βιώσει ρατσισμό, ποια είναι η θέση σου για το προσφυγικό ζήτημα και τον τρόπο με τον οποίο το έχει αντιμετωπίσει η χώρα μας;
Όπως σου ανέφερα και πριν οι τρανς άνθρωποι βιώνουμε τον ρατσισμό στο πετσί μας στον μεγαλύτερο του βαθμό 24 ώρες το 24ωρο και δεν είναι καθόλου υπερβολή αυτό που σου λέω. Το προσφυγικό είναι ένα θέμα που μας απασχολεί πολύ στο ΣΥΔ. Άνθρωποι που έχουν χάσει τα σπίτια τους φεύγοντας εξαναγκαστικά από τις χώρες τους, έχουν χάσει τις οικογένειες τους, ψάχνοντας απεγνωσμένα για τη γη της επαγγελίας, μακριά από τη φρίκη του πολέμου. Ανάμεσα λοιπόν σε αυτούς τους ανθρώπους υπάρχουν και τρανς άνθρωποι. Οπότε αυτό καταλαβαίνεις ότι γίνετε ακόμα πιο δύσκολο από μόνο του. Με το ΣΥΔ, δημιουργήσαμε στην Αθήνα αλλά και στη Θεσσαλονίκη, μία ομάδα υποστήριξης και αλληλεγγύης τρανς αλλά και γενικότερα ΛΟΑΤΚΙ προσφύγων, που εργάζεται πολύ σκληρά. Παρόλο που αν θέλεις δεν έχουμε ως σωματείο όλες τις απαραίτητες δομές, καταφέραμε σε συνεργασία με άλλους φορείς, οργανώσεις και δικηγόρους, να στεγαστούν κάποιοι απ’ αυτούς τους ανθρώπους, κάποιοι ακόμη να λάβουν προστασία διεθνούς ασύλου. Παράλληλα, έχουμε φτιάξει ένα τρίπτυχο φυλλάδιο, για τα δικαιώματα των τρανς προσφύγων και γενικότερα για την ενημέρωση των αιτούντων διεθνούς προστασίας ασύλου για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού και κυρίως ταυτότητας και έκφραση φύλου, με τίτλο: «Trans* Asylum Guide» και υπότιτλο: «A short guide for transgender and LGBTI asylum seekers». Το φυλλάδιο είναι σε τρεις γλώσσες: αγγλικά, γαλλικά και αραβικά, και διατίθεται σε συνεργασία με άλλες οργανώσεις.
– Εξήγησέ μας τί είναι το ΣΥΔ και πώς έχει αλλάξει τη δική σου ζωή αλλά και άλλων ανθρώπων που απευθύνονται σε αυτό.
Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), είναι μία συλλογικότητα, που αποτελείται από εθελοντικά μέλη και αγωνίζεται για τα τρανς δικαιώματα. Αν με ρωτήσεις τι είναι για μένα το ΣΥΔ, με δυο λέξεις θα σου πω, πως είναι η ενέργεια μου. Αυτό που με γεμίζει και με ολοκληρώνει ως άνθρωπο. Ξέρεις είναι τεράστιο πράγμα το να αγωνίζεσαι, να διεκδικείς, να μαθαίνεις αλλά και ταυτόχρονα να προσφέρεις. Το ΣΥΔ με έχει κάνει καλύτερο άνθρωπο τολμώ να σου πω. Το πιστεύω αυτό. Το 2012 άρχισα σιγά-σιγά να μαθαίνω για το ΣΥΔ από την φίλη μου την Ήβη. Το 2013 ήμουν ήδη μέλος. Από εκεί και έπειτα άρχισα να αγωνίζομαι πιο εντατικά με το σωματείο. Είναι λίγο δύσκολο καμιά φορά να μετακινούμαι όσο συχνά θέλω για εργασίες του σωματείου, διότι όπως σου είπα ζω μόνιμα στη Δράμα, αλλά τα καταφέρνω. Ξέρεις όταν κάτι το αγαπάς πολύ και το σέβεσαι, τα εμπόδια πέφτουν από μόνα τους σαν τραπουλόχαρτα. Αυτή τη στιγμή είμαι Γραμματέας Περιφέρειας του ΣΥΔ και μαζί με όλα τα υπόλοιπα μέλη της Περιφέρειας αγωνιζόμαστε, προσπαθώντας να επεκτείνουμε τις δράσεις του σωματείου σε όλη την Περιφέρεια. Νιώθω πολύ τυχερή αλλά και πολύ περήφανη που ανήκω στην οικογένεια του ΣΥΔ.
– Πως είναι η καθημερινότητα σου σήμερα;
Ανθρώπινη. Ζω στη Δράμα όπως σου είπα. Έχω τους φίλους μου, τους συγγενείς μου κοντά μου και τις αδερφές μου που τις λατρεύω. Ζω μαζί με τον σύντροφό μου εδώ και 5μιση χρόνια, έχουμε τα ζωάκια μας, τον κήπο μας. Ξέρεις λατρεύω τα ζώα και τα λουλούδια. Ζω απλά, ήρεμα. Κάνω ότι κάνει και μία γυναίκα στην καθημερινότητα της. Δουλειές στο σπίτι, μαγείρεμα κλπ. Ταξιδεύω βέβαια και αρκετά συχνά πότε Θεσσαλονίκη και πότε Αθήνα για λόγους του σωματείου, ενώ στον ελεύθερο χρόνο μου ασχολούμαι κάνοντας διάφορες κατασκευές ενώ αρθρογραφώ και για το transs.gr. Θα μπορούσε βέβαια να γινόταν ακόμη πιο ανθρώπινη, αν ψηφιζόταν και η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. Ελπίζω σύντομα να έχουμε θετικές εξελίξεις πάνω σε αυτό το θέμα.
-Ποια είναι τα όνειρά σου και οι στόχοι σου από εδώ και πέρα;
Το να ζω ελεύθερα και ισότιμα, όπως όλοι οι άνθρωποι. Το να μπορούν επιτέλους οι τρανς άνθρωποι να αναγνωρίζονται ως άνθρωποι και όχι ως αυτό το κάτι διαφορετικό. Μία χώρα που γέννησε τη δημοκρατία, πρέπει να φέρεται δημοκρατικά σε όλους τους πολίτες της, χωρίς να κάνει εξαιρέσεις. Ξέρεις είναι σαν μία μάνα που γεννά ένα παιδί και το παρατά στο δρόμο, επειδή μετάνιωσε που το γέννησε. Πόσο μάνα μπορεί λοιπόν να λέγεται;
Πηγή: thestival.gr 11.07.2016
Ποια είναι η αντίδρασή σας;
