Σημειώματα της βιβλιοπαρουσίασης του θεατρικού “Εννέα μήνες στη Φορμόλη” και της μικρής έκθεσης αναλογικού collage στο βιβλιοπωλείο Πολύχρωμος Πλανήτης, στην Αθήνα, στις 4/01/2023.
Οπτικές αφηγήσεις των συμβολισμών ενός από μια σειρά collage εμπνευσμένων από την υπόθεση του θεατρικού έργου “Εννέα μήνες στη Φορμόλη” του Δημήτρη Σούκουλη, Εκδόσεις Ρώμη, 2022
* Γράφει ο Δημήτρης Σούκουλης.
“Το collage γεννιέται από μια ανάγκη”, έγραφα έξι μήνες πριν στο blog μου, όταν αποπειράθηκα να αναλύσω για πρώτη φορά τους συμβολισμούς που κρύβονται ως ονειροπαγίδες στον υπναλέο αποδέκτη τους, ως μυγοπαγίδες φύλλων κόλλας στην ελλιπή προσοχή του οπτικού αναγνώστη. Κι αυτή η ανάγκη ανέδειξε μια ολόκληρη σειρά – ποιος θα το περίμενε πως θα έπαιρνε τόση σάρκα, ποιος θα το περίμενε πως θα χόντραινε τόσο πολύ το κόκκαλό τους, ώστε να μπορούν να σταθούν ως μονάδες – η οποία, σε απόσταση μόλις 8 μηνών από το πρώτο εικαστικό δημιούργημα, εκτίθεται σήμερα στο βιβλιοπωλείο που μας φιλοξενεί και πρόκειται μερικά από τα φιλοξενούμενα αυτά κομμάτια να αποτελέσουν τα αντικείμενα μιας ημιμόνιμης ή μόνιμης έκθεσης.
Το παρόν collage που σας παρουσιάζω είναι το πρώτο δημιούργημα και εμπνέεται από το οπισθόφυλλο και το σύνολο έργο, καθώς συγκεντρώνει όλα του τα στοιχεία: το περιβάλλον στο οποίο διαδραματίζεται η υπόθεση, τον Άνδρα (σε παιδική ηλικία) την Υπηρέτρια και την Οικονόμο (σε παιδική ηλικία και αυτές), οι οποίες αντικατοπτρίζουν τις προεκτάσεις της ύπαρξής μας. Και τούτες ως προεκτάσεις, “ως σαρξ εκ της σαρκός μας”, γεννιούνται με εμάς και παύουν με την οριστική παύση μας, την μόνιμη έκλειψη μας από το αιώνιο σκοτάδι, τον θάνατο. Ποιος είναι ο ρόλος τους ακριβώς στη ζωή μας και ποια μπορεί να είναι η δράση τους; Επιτρέψτε μου να μην αναφερθώ. Να αφήσω την ερμηνεία να ίπταται και να σας παραπέμψω στο βιβλίο ή στις κριτικές που έχουν δημοσιευτεί αυτούς τους εννέα μήνες από την κυκλοφορία του.
Στο κολάζ διαφαίνεται ένα όριο το οποίο τεμαχίζει σε δύο στιγμές το φωτογραφικό ενσταντανέ. Το όριο καθορίζεται από μία νοητή γραμμή που διαπερνά το πρόσωπο της γυναίκας σε κυανό φίλτρο κλείνοντας το ένα μάτι με το χέρι, ανασηκώνοντας το ένα φρύδι, τη γυναίκα με τη μάσκα που πίσω της βυθίζεται μια σιδερένια φάλαινα (μεταφυσικό στοιχείο το οποίο προσδίδει μια ονειρική διάσταση) και η βαλίτσα η οποία οριοθετεί πιο αυστηρά τα δύο στιγμιότυπα. Στην πρώτη πράξη, στην πρώτη σκηνή, ο Άνδρας εισέρχεται στο διαμέρισμα στο οποίο ήδη έχει τακτοποιηθεί ο νεαρός εραστής του, αφήνοντας να πέσει η βαλίτσα του. Είσοδος και άφιξη, σκηνοθετική δράση και εξέλιξη στιγματίζονται από αυτή ακριβώς την πράξη, την κίνηση. Αυτή ακριβώς, αρκετά αδιάφορη για να σταθεί κανείς, οριοθετεί και παράλληλα συγκλίνει τις δύο στιγμές: (1) διαχρονική συνείδηση και προσωπικό δόγμα του πρωταγωνιστή στο οποίο συμμετέχει ως γνώστης και κοινωνός ο οπτικός αποδέκτης και (2) δράση σε ένα συγκεκριμένο στιγμιότυπο της παιδικής ηλικίας, δηλαδή, του πρωταγωνιστή.
Οι γυναικείες φιγούρες στα μετόπισθεν με την έκφραση του προσώπου τους αποτελούν τη συνείδηση, τη βαθύτερη αλήθεια, τη γνώση των προσδοκιών, των αμφιβολιών, τη νομοτέλεια της ίδιας της ζωής του Άνδρα. Εδώ ακριβώς θα κάνω μία σύντομη παρένθεση: στο θεατρικό τα δρώμενα πρόσωπα δεν φέρουν ονόματα αλλά συστήνονται με τις ιδιότητες και ταυτότητες που φέρουν: ο Άνδρας, ο Νεαρός, η Υπηρέτρια, η Οικονόμος.
Στο μπροστινό στιγμιότυπο μεταφέρεται μια συνιστώσα που διέπει την ύπαρξη του Άνδρα από την παιδική του ηλικία μέχρι και το άγνωστο μέλλον του. Μην ξεχνάτε πως το θεατρικό των τριών πράξεων είναι ένα μεσοδιάστημα της πορείας του. Είναι μια ιστορία in media res. Κανείς, ούτε ο ίδιος, ούτε ακόμα ο συγγραφέας γνωρίζει ποια είναι θα είναι η εξέλιξη, ποια η κατάληξή του, και φυσικά ούτε περισσότερο το παρελθόν του. Στο μπροστινό στιγμιότυπο ένα δωμάτιο (κουζίνα) με μία παιδική φιγούρα η οποία στέκεται εμπρός χαμογελαστή. Το όλο σκηνικό, το παιδί, η τρυφερή στάση, η πρόχειρη και ατημέλητη ενδυμασία – το παιδί φορά πιτζάμες – η προετοιμασία των εδεσμάτων, δημιουργούν μια αυστηρά προσωπική στιγμή.
Πίσω του στέκονται δύο κορίτσια, σε άκαμπτη στάση. Είναι ηλικιακά μεγαλύτερες. Δίδυμες. Συγκοινωνούντα δοχεία. Μοιάζουν μαρμαρωμένες και αγκυλωμένες στο σκηνικό και κοιτούν τον οπτικό αναγνώστη. Συμβολίζουν τις γυναίκες που αργότερα, στην ώριμη ηλικία του, θα μετενσαρκώσουν την Υπηρέτρια και την Οικονόμο του τουριστικού θέρετρου και εκτός της σκηνικής δράσης όπως του αποκαλύπτονται στο πρώτο crescendo τη θαμώνα και τη σερβιτόρο σε ένα περιστατικό που στιγμάτισε τη ζωή του. Στην τρίτη πράξη, στο δεύτερο crescendo, του αποκαλύπτουν ότι η παρουσία τους είναι διαχρονική. Ποιος είναι όμως ο σκοπός τους, οι δράσεις τους; Δε θα τον αποκαλύψω . Ή τουλάχιστον θα τον αποκαλύψω εν μέρει: το εσταντανέ μεταφέρει τον οπτικό παρατηρητή στο πατρικό σπίτι του Άνδρα.
Το collage σφραγίζεται με τα ψάρια. Ενας συμβολισμός ιδιαίτερα αγαπητός σε μένα. Στην ελληνική λαογραφική παράδοση, στους ονειροκρίτες τα ψάρια αποτελούν τον προάγγελο μιας δυσμένειας, στεναχώριας, θλίψης ή επικείμενου κακού κι αυτόν ακριβώς τον συμβολισμό έχει η τοποθέτηση τους στο collage.
Οι «Εννέα μήνες στη φορμόλη» κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ρώμη ISBN: 978-960-655-089-8 Artwork εξωφύλλου: «I have no name», Νόπη Φουντουκίδου.
* Μπορείτε να δείτε περισσότερα για το βιβλίο “Εννέα μήνες στη Φορμόλη” του Δημήτρη Σούκουλη στο e-shop του Πολύχρωμου Πλανήτη, ή να το παραγγείλετε τηλεφωνικά στο 2108826600.
* Το κείμενο πρωτοδημοσιεύθηκε στο μπλογκ nosensewords.
Πολιτισμός | T-zine.gr | 20.01.2023
© T-zine.gr
– Ακολουθείστε την ιστοσελίδα στο facebook του t-zine.