Ελλάδα: Σάββατο, 24 Μαρτίου 2018 | 16:30
Το κείμενο που ακολουθεί είναι η έκθεση που κατέθεσε η ομάδα Proud Seniors Greece στην Εταιρία Νόσου Αλτσχάιμερ και Συναφών Διαταραχών Αθηνών, προκειμένου να ενταχθεί η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα (ηλικίες 50+) στο πολύ σημαντικό Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την άνοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Σκοπός των Proud Seniors, όπως αναφέρουν, είναι να υπάρξει μεγαλύτερη ορατότητα και σεβασμός των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων ηλικίας 50+ σε θέματα υγείας, (δημόσια ψυχική υγεία αλλά και στην γενικότερη παροχή υπηρεσιών υγείας και σωματικής φροντίδας) εντάσσοντάς τα με ορατότητα σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου στο γενικότερο πληθυσμιακό σύνολο αντίστοιχων ηλικιών.
Έκθεση – Αίτημα ομάδας Proud Seniors Greece, σχετικά με την άμεση ένταξη του Λοατκι* πληθυσμού της Ελλάδας, στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Άνοια και την Νόσο Αλτσχάιμερ.
Στην Ελλάδα τα περισσότερα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα μεγαλύτερης ηλικίας είναι συχνά ένας «αόρατος» πληθυσμός. Εξαιρετικά λίγα από αυτά είναι «ανοιχτά», αναφορικά με το σεξουαλικό τους προσανατολισμό, πάραυτα όμως μπορούμε να μιλήσουμε για ένα σεβαστό αριθμό ατόμων, τα οποία, μαζί με την υπόλοιπη κοινότητα, συνθέτουν ένα σημαντικό αριθμό του γενικού πληθυσμού.
Μια πολύ σημαντική δυσκολία που αντιμετωπίζει η συγκεκριμένη κατηγορία ηλικιωμένων είναι το κοινωνικό στίγμα. Και ενώ για τους ετερόφυλους ηλικιωμένους, η αποδοχή και η υποστήριξη από την βιολογική οικογένεια είναι αυτονόητη και απολαμβάνουν τα προνόμια που ορίζονται από το νόμο και τις υπηρεσίες φροντίδας, τα ΛΟΑΤΚΙ+ ηλικιωμένα άτομα δεν έχουν την ίδια αντιμετώπιση, αποδοχή και προστασία τόσο από την βιολογική τους οικογένεια όσο και από το κοινωνικό σύνολο γενικότερα.
Η μη ίση αντιμετώπιση των ΛΟΑΤΚΙ+ ηλικιωμένων συχνά προκαλεί εμπόδια στη διαδικασία του «επιτυχούς γήρατος». Το επιτυχές γήρας ορίζεται από τη γεροντολογία (την επιστήμη που ασχολείται με άτομα τρίτης ηλικίας) ως η ικανοποίηση και η αίσθηση ευημερίας κατά τη διαδικασία του γήρατος. Τα ΛΟΑΤΚΙ+ τρίτης ηλικίας άτομα, δυστυχώς, συχνά υποφέρουν από χρόνιο στρες που συνδέεται με το στιγματισμό και τις εμπειρίες διάκρισης αλλά και βίας που τυχόν έχουν υποστεί.
Το χρόνιο στρες που βιώνουν, συχνά τα οδηγεί σε περαιτέρω απομόνωση και στην επιλογή να συνεχίζουν να παραμένουν «αόρατα», αναφορικά με το σεξουαλικό τους προσανατολισμό, ακόμα και σε αυτή την προχωρημένη φάση της ζωής τους. Λόγω αυτού, οι πιθανότητες Άνοιας και Aλτσχάιμερ είναι πολύ αυξημένες. Σε επίπεδο βασικών αναγκών όλοι οι ηλικιωμένοι είτε ανήκουν στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα είτε όχι, έχουν τις ίδιες ανάγκες. Παρομοίως, είτε βρίσκονται σε κάποιο χώρο φροντίδας, είτε σε κάποια μονάδα νοσηλείας, είτε σε σπίτι με κάποιο κοινωνικό φροντιστή. Όλοι έχουν ανάγκη ανάπτυξης σχέσεων, συντροφικότητας και αγάπης. Στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα όμως, υπάρχει μια πιο έντονη ανησυχία σε περίπτωση ασθένειας ή απώλειας της λειτουργικότητάς τους. Η ανησυχία αυτή πηγάζει από το γεγονός ότι υπάρχουν διαφορές ως προς την ικανοποίηση των πιο πάνω αναγκών τους καθώς, σε αντίθεση με τους ετερόφυλους, για τους ΛΟΑΤΚΙ+ ηλικιωμένους η μεγαλύτερη πρόκληση και ανασφάλεια έχει να κάνει με την διασφάλιση της καλής υγείας, των ικανοποιητικών οικονομικών και των καλών παροχών υγείας.
Μια βασική διαφορά ανάμεσα στους ετερόφυλους και τους ΛΟΑΤΚΙ+ ηλικιωμένους είναι η μη ύπαρξη υποστηρικτικού δικτύου που θα φροντίσει για τις βασικές τους ανάγκες. Λόγω της απόρριψης ή του φόβου απόρριψης από τη βιολογική οικογένεια, πολλά ηλικιωμένα άτομα της κοινότητάς μας, μπορεί να αναγκαστούν να επιλέξουν να ζήσουν σε μια βιολογική οικογένεια που τους δημιουργεί άγχος και τους κακοποιεί λεκτικά ή και συναισθηματικά, λόγω του σεξουαλικού τους προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου τους.
Σε αντίθεση με τους ΛΟΑΤΚΙ+ ηλικιωμένους, οι ετερόφυλοι ηλικιωμένοι συνηθίζουν πιο συχνά να μένουν με κάποιο σύντροφο ή παιδί, επίσης πιο συχνά έχουν παιδιά, ενώ τα ΛΟΑΤΚΙ+ ηλικιωμένα άτομα, έχουν 4 φορές λιγότερες πιθανότητες να απέκτησαν ποτέ παιδιά, ή εάν απέκτησαν κάποτε, να λαμβάνουν την απαραίτητη προσοχή λόγω της μη αποδοχής του σεξουαλικού τους προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου τους.
Επιπλέον τα 2/3 των ΛΟΑΤΚΙ+ τρίτης ηλικίας, είναι αναγκασμένα να ζουν μόνα τους και έχουν πιο συχνά την ανάγκη λήψης φροντίδας σε θέματα που αφορούν προβλήματα υγείας και αυτοεξυπηρέτησης από άτομα ξένα προς αυτά, κάτι που δεν συμβαίνει με τους ετερόφυλους ηλικιωμένους. Μια άλλη βασική παράμετρος είναι η φροντίδα των βασικών αναγκών που προκύπτουν για τα άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, τα οποία δεν έχουν υποστηρικτικό δίκτυο και αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα και εργασιακές διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, ενώ μερικά από αυτά έχουν έρθει σε ρήξη με τη βιολογική τους οικογένεια και τους συγγενείς και είναι μη αυτόνομα.
Επομένως, από τα πιο πάνω είναι αυτονόητο ότι τα ηλικιωμένα άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από πλαίσια φροντίδας υποστηρικτικά προς αυτά, φροντίδα η οποία θα τους παρέχεται δωρεάν, μιας και αρκετά από αυτά, βάσει ερευνών στην Ελλάδα, δεν έχουν οικονομική δυνατότητα να έχουν ικανοποιητική στήριξη. Επίσης, η υποστήριξή τους θα πρέπει να γίνεται από φροντιστές από τους οποίους θα αισθάνονται αποδεκτοί και ασφαλείς.
Ένα άλλο εξίσου σημαντικό θέμα, είναι η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και η ίση αντιμετώπιση από τους επαγγελματίες υγείας. Συχνά τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, έχοντας ανατραφεί σε μια κοινωνία στην οποία η ομοφυλοφιλία θεωρείτο μέχρι τουλάχιστον τη δεκαετία του 70 ψυχιατρική διαταραχή, και μη νόμιμη από ηθικής και κοινωνικής πλευράς, έχουν ζήσει μια ζωή αντιμετωπίζοντας τον σεξισμό, την τρανσφοβία, την ομοφοβία, καθώς και έντονο στιγματισμό στην εργασία τους, στο στρατό, στις υπηρεσίες υγείας και σε άλλα πλαίσια της καθημερινής τους ζωής, με συνέπεια την ανάπτυξη ενός μόνιμου φόβου διακρίσεων.
Η ομοφοβία και το στίγμα που έχουν δεχθεί από το κοινωνικό σύνολο, συχνά τα δυσκολεύει στην αποκάλυψη του σεξουαλικού τους προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου τους, στο ιατρικό, νοσηλευτικό προσωπικό αλλά και στους κοινωνικούς φροντιστές τους. Ο παράγοντας αυτός προκαλεί έντονο άγχος και καθιστά δύσκολη την ειλικρινή επικοινωνία και τη δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης, που είναι πολύ σημαντική στο επίπεδο της θεραπείας και αποκατάστασης.
Επίσης στην περίπτωση της μη σύναψης συμφώνου συμβίωσης, τα άτομα αυτόματα αποκλείονται από την επαφή με σημαντικές για αυτούς σχέσεις όπως η παρουσία των συντρόφων στο νοσοκομείο ή στον οίκο ευγηρίας.
Επιπλέον, υπάρχουν μαρτυρίες ότι κάποιες φορές τόσο το ιατρικό όσο και το νοσηλευτικό προσωπικό, διατηρεί μια ομοφοβική στάση απέναντι στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, μετατρέποντας με αυτό τον τρόπο το πλαίσιο νοσηλείας σε ένα μη φιλόξενο χώρο και οδηγώντας στην απώλεια της εμπιστοσύνης το ηλικιωμένο άτομο. Πολύ συχνά οι προκαταλήψεις του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού σε σχέση με τα συγκεκριμένα άτομα, εμποδίζουν τους φροντιστές υγείας ακόμα και να τα αγγίξουν.
Σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρείται λεκτική και σωματική κακοποίηση, η ακόμα και περιέργεια που παραβιάζει την προσωπική ζωή των ηλικιωμένων.
Τέλος, σύμφωνα πάλι με αναφορές ατόμων στην ομάδα μας, έχει παρατηρηθεί ακόμα και άρνηση περιποίησης των βασικών τους αναγκών. Από έρευνες που έγιναν το 2003 στην Αμερική, τόσο οι ΛΟΑΤΚΙ+ ηλικιωμένοι που χρήζουν βοήθειας, όσο και οι ΛΟΑΤΚΙ+ φροντιστές υφίστανται συχνά διακρίσεις, που τους αποθαρρύνουν και δημιουργούν εμπόδια στην χρήση των υπηρεσιών φροντίδας.
Η κατάσταση είναι ακόμα πιο πολύπλοκη για τα Transgender άτομα, λόγω της δυσκολίας εύρεσης θεραπευτικού προσωπικού, το οποίο θα τα αντιμετωπίσει με σεβασμό λόγω της ταυτότητας φύλου τους. Μια ακόμα βασική και σημαντική διαφορά σε επίπεδο ικανοποίησης των αναγκών ανάμεσα σε ετερόφυλους και ΛΟΑΤΚΙ+ ηλικιωμένους, είναι ο προγραμματισμός για το τέλος της ζωής, που αφορά την παροχή φροντίδας στον άνθρωπο που πρόκειται να φύγει από την ζωή.
Πρόκειται για τη λεγόμενη παρηγορητική φροντίδα *hospice* η οποία αφορά την ικανοποίηση των σωματικών και ψυχικών αναγκών του ατόμου που πρόκειται να φύγει από την ζωή. Κάτι πολύ σημαντικό επίσης, είναι η τελετή που θα του γίνει, σύμφωνα με την επιθυμία του και αφού συμβεί αυτό. Ακόμα και σε αυτό το επίπεδο τίθεται σοβαρό ζήτημα σε σχέση με τα βασικά πρόσωπα που θα αναλάβουν να είναι δίπλα στο άτομο όσο ζει, στη συνέχεια στην μετέπειτα συνοδεία του έως το θάνατο και τέλος στο τρόπο διάθεσης του σώματός του μετά από αυτόν.
Συχνά διαπιστώνονται νομικά ζητήματα που αφορούν τον αποκλεισμό των συντρόφων από το χώρο νοσηλείας, ειδικά όταν δεν υπάρχει σύμφωνο συμβίωσης. Σε επίπεδο φροντίδας των βασικών αναγκών των ηλικιωμένων ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, ο τομέας της γεροντολογίας μέχρι πρόσφατα αγνοούσε τη διαφορετικότητα με βάση το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου. Τα περισσότερα προγράμματα που απευθύνονταν σε ηλικιωμένους είτε πρόκειται για προγράμματα οίκων ευγηρίας, είτε μονάδων μακροχρόνιας νοσηλείας, είτε κοινωνικών φροντιστών, θεωρούσαν αυτονόητο ότι όλοι οι ηλικιωμένοι έχουν ετερόφυλο σεξουαλικό προσανατολισμό, άρα όλοι έχουν τις ίδιες ανάγκες!
Το αποτέλεσμα ήταν αυτή η προσέγγιση να έχει ως συνέπεια να αποκλείονται συζητήσεις γύρω από σημαντικές παραμέτρους της ζωής των ΛΟΑΤΚΙ+ ηλικιωμένων ατόμων, όπως η σχέση με το/τη σύντροφό τους, ή ακόμα και επιθυμίες και οι ανάγκες που έχουν στην καθημερινότητά τους, μη λαμβάνοντας υπόψη καμία από τις ιδιαίτερες ανάγκες τους.
Συνοψίζοντας τα παραπάνω, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα με τους επιβαρυντικούς παράγοντες που αναφέραμε (κοινωνικός αποκλεισμός, αποκλεισμός από εργασία, ρατσιστικές επιθέσεις λεκτικές ή σωματικές, εκφοβισμός, καταπίεση της ταυτότητας φύλου ή του σεξουαλικού προσανατολισμού) αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση προβλημάτων με τη μνήμη και τη διάθεσή τους αλλά και ευρύτερα με την ψυχική υγεία κατά την τρίτη ηλικία. Αποτελεί λοιπόν σημαντική ανάγκη να περιληφθούν τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στην Εθνικό Σχεδιασμό για την Άνοια και το Alzheimer ώστε να ενισχυθεί η «ορατότητα» του πληθυσμού αυτού και να υπάρχει ισότιμη αντιμετώπιση στις ανάγκες τους που θα πρέπει να συμπεριληφθούν ως προτεραιότητα στη δημόσια ψυχική υγεία αλλά και στην παροχή υπηρεσιών υγείας γενικότερα.
Με εκτίμηση
Γιάννος Κανελλόπουλος
Founder
Proud Seniors Greece
f/b page https://www.facebook.com/proudseniorsgreece/
f/b group https://www.facebook.com/groups/ProudSeniors/
Τηλ επικοινωνίας 6984337447 (Δευτέρα – Τετάρτη – Παρασκευή 17:00 με 20:00)
© T-zine.gr με πληροφορίες από Proud Seniors Greece
Ποια είναι η αντίδρασή σας;
