Η αντιμετώπιση των τρανς ανθρώπων κατά την περίοδο του Ολοκαυτώματος.

Πέμπτη, 11 Δεκεμβρίου 2014 | 12:10

Μετάφραση για το T-zine.grΕιρήνη Πετροπούλου 

update: Δευτέρα, 27 Ιανουαρίου 2023

Ιστορία – Άρθρο

Η αντιμετώπιση των τρανς ανθρώπων κατά την περίοδο του Ολοκαυτώματος.

Η κτηνωδία του καθεστώτος του Χίτλερ επηρέασε αρκετές κοινότητες και άλλαξε την κοινωνική συναίσθηση απέναντι σε πολλές περιθωριοποιημένες ομάδες μέχρι τις μέρες μας. Δεν είναι λίγες οι φορές που ο αντίκτυπος του Ολοκαυτώματος στην κοινότητα των LGBT, αποδίδεται μέσα από τις εμπειρίες των γκέι ανδρών, οι οποίοι ήταν μια από τις πλέον στοχευμένες ομάδες κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.

Αυτό όμως που δεν αναφέρεται στην εικόνα αυτή είναι η ταλαιπωρία των τρανς ανθρώπων που διώχθηκαν από το Γ’ Ράιχ. Έγραψα αυτό το κείμενο προς χάριν των πάμπολλων τρανς φίλων μου και για να μοιραστώ ένα σημαντικό αλλά ξεχασμένο κομμάτι της ιστορίας των τρανς με την ευρύτερη κοινότητα.

Η ορατότητα των τρανς ανθρώπων πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Η τρανς ορατότητα πριν από το Τρίτο Ράιχ μπορεί να μην ήταν γενική ως τάση, όμως η κοινότητα αυτή είχε αρχίσει να χαίρει της αποδοχής από εξέχοντες επαγγελματίες του ιατρικού τομέα στη δεκαετία του 1920 και του ’30. Οι νέες πειραματικές ιατρικές διαδικασίες επέτρεπαν στους τρανς ανθρώπους την μετάβαση με τη λήψη ορμονών και τη χειρουργική επέμβαση. Σε μια τέτοια πειραματική θεραπεία υποβλήθηκε η Lili Elbe, η πρώτη καταγεγραμμένη γυναίκα που υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση επαναπροσδιορισμού του φύλου. Η Lili Elbe ήταν αμφισεξουαλική τρανς γυναίκα γεννημένη στη Δανία το 1882.

Το φύλο της Lili καθορίστηκε ως άρρεν κατά τη γέννηση της και καταχωρήθηκε ως Einar Wegener. Η Lili, ως άντρας, ήταν πετυχημένη ζωγράφος, παντρεμένος με τη συνάδελφο καλλιτέχνιδα Gerda Gottileb. Για να εξυπηρετήσει τη σύζυγο της, η Lili άρχισε να ποζάρει με γυναικεία ρούχα στους πίνακες της Gerda. Συνειδητοποιεί, μέσα από τα γυναικεία ρούχα, ότι είναι τρανς και το αποκαλύπτει στη σύζυγό της. Το ζευγάρι μετακομίζει το 1912 στο Παρίσι, όπου θα μπορούσε να ζήσει ανοιχτά ως γυναίκα και η σύζυγός της ως λεσβία. Η Lili ποζάρει τακτικά ως γυναίκα-μοντέλο στους πίνακες της Gerda και το 1913 το κοινό της Δανίας ανακαλύπτει σοκαρισμένο ότι οι πανέμορφες γυναίκες, στους πίνακες της Gerda, ήταν στην πραγματικότητα η Lili, η οποία προσδιοριζόταν δημοσίως ως άντρας. Στη δεκαετία του 1920 και του 1930 η Lili Elbe μπαίνει στη διαδικασία της μετάβασης και εμφανίζεται σε δημόσιους χώρους ντυμένη ως γυναίκα, αν και συστήνεται ως αδελφή του Einar. Μόνο οι πιο κοντινοί φίλοι του ζευγαριού γνώριζαν τη μετάβαση της Lili.

Η Lili ακολούθησε τις θεραπευτικές αγωγές διαφόρων ιατρών στη διαδικασία μετάβασης στο φύλο που βίωνε. Δύο γιατροί διέγνωσαν ότι ήταν ομοφυλόφιλη και ένας ότι ήταν ίντερσεξ, όταν κατά τη διάρκεια μιας εξέτασης ανακαλύφτηκε ότι διέθετε ατροφικές ωοθήκες. Το 1930 επισκέπτεται τη Γερμανία για να συναντηθεί με τον σεξολόγο δρα Magnus Hirschfeld, που την παρέπεμψε στη Κλινική Γυναικών της Δρέσδης του δρα Warnekros. Εκεί και κάτω από την επίβλεψη του Δρα Magnus Hirschfeld υποβάλλεται το 1930 στην πρώτη επέμβαση για να της αφαιρεθούν οι όρχεις. Οι επόμενες τέσσερις επεμβάσεις γίνονται από τον Δρα Warnekros. Έγιναν και αρκετές προσπάθειες μεταμόσχευσης μήτρας από 26χρονη δότρια, όμως ο οργανισμός της απέρριψε το μόσχευμα και η διαδικασία σταμάτησε λόγω επιπλοκών.

Η Lili μπόρεσε να προχωρήσει στη νομική αλλαγή του ονόματος της και να της χορηγηθεί διαβατήριο στο όνομα που επιθυμούσε. Δυστυχώς, οι εφημερίδες την ανακάλυψαν, μετά την επέμβαση επαναπροσδιορισμού, και έτσι αναγκάστηκε να κρύβεται. Τον Οκτώβριο του 1930 ο Βασιλιάς της Δανίας ακυρώνει τον γάμο της με την Gerda. Η πρώην πλέον σύζυγος παντρεύεται αξιωματικό του στρατού και μετακομίζει στο Μαρόκο. Η Lili σταμάτησε να ζωγραφίζει μετά την επέμβαση και αποδέχτηκε την πρόταση γάμου που της έκανε άγνωστος άντρας, ο οποίος αποδείχτηκε ότι ήταν φίλος της εδώ και πολλά χρόνια Αποφασίζει να υποβληθεί στην πέμπτη επέμβαση μεταμόσχευσης μήτρας, ενώ κόντευε να γίνει 50 ετών, έτσι ώστε να καταφέρουν να αποκτήσουν παιδιά με τον αρραβωνιαστικό της. Τρεις μήνες μετά την επέμβαση, η Lili πεθαίνει λόγω μετεγχειρητικών επιπλοκών και απόρριψης του μοσχεύματος. Η σωρός της βρίσκεται σε κοιμητήριο της Δρέσδης στη Γερμανία.

Το 1933 κυκλοφορεί το βιβλίο «Ο άντρας που έγινε γυναίκα» (Man into Woman) από τον Ernst Ludwig Hathorn Jacobson (με το ψευδώνυμο Niels Hoyer) που βασιζόταν στη ζωή της Lili Elbe και στις διάφορες συνεντεύξεις μαζί της. Ο συγγραφέας άλλαξε αρκετά από τα ονόματα των προσώπων που αναφέροντας, όπως του είχε ζητήσει η Lili, για να μην εκτεθούν αγαπημένα της πρόσωπα. Το βιβλίο αυτό εξακολουθεί να αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της πρώιμης ιστορίας αρκετών γνωστών τρανς γυναικών. Μπορείτε να το προμηθευτείτε εδώ.

Η αρχική ορολογία και έρευνα των τρανς ταυτοτήτων.

Μεταξύ των δεκαετιών του 1910 και του 1930, έγιναν σημαντικές αλλαγές στον τρόπο που η ιατρική κοινότητα αντιλαμβανόταν και αποδεχόταν της έννοιες της σεξουαλικότητας και του φύλου. Πρωτοπόρος αυτών των αλλαγών ήταν ο Δρ. Magnus Hirschfeld. Ο ομοφυλόφιλος και Εβραιο-γερμανικής καταγωγής σεξολόγος Δρ Magnus Hirschfeld ίδρυσε το ινστιτούτο Institut f?r Sexualwissenschaft ή Ινστιτούτο για την Επιστήμη της Σεξουαλικότητας / Ινστιτούτο σεξολογίας.Στα γραπτά του ασχολήθηκε εκτενώς με το ζήτημα της queer σεξουαλικότητας και της τρανς ταυτότητας. Το 1910, δημοσιεύει το έργο Die Transvestiten, γνωστό με τον αγγλικό τίτλο «Transvestites: the Erotic Drive to Cross Dress».

Στην πρωτοποριακή εργασία του, ο Δρ Hirschfeld επινόησε τους όρους “τραβεστί” και “τρανσεξουαλισμό” ως κλινική κατηγορία. Ο ίδιος υποστήριζε ότι οι τραβεστί (παρενδυματικοί), ο όρος που χρησιμοποιήθηκε ως περιγραφή των τρανς ανθρώπων, δεν ήταν απαραίτητα και ομοφυλόφιλοι. Επίσης, ο ίδιος και οι συνεργάτες του ήταν οι πρώτοι στην Ευρώπη που διαχώρισαν τους όρους σεξουαλικός προσανατολισμός και φύλο.

Δημιουργεί το 1919 το Ινστιτούτο Σεξολογίας στο Βερολίνο, που ήταν και το πρώτο στον τομέα του στον κόσμο. Στόχοι του συγκεκριμένου ιδιωτικού ινστιτούτου ήταν η έρευνα, η θεραπεία, η παροχή συμβουλών κλπ. Δεχόταν ως ασθενείς τρανς άτομα, τα οποία στελέχωναν και συγκεκριμένα τμήματα του ινστιτούτου. Ανάμεσα στις υπηρεσίες, που προσέφερε, ήταν και οι χειρουργικές επεμβάσεις και η Lili Elbe ήταν μια από τις διάσημες πελάτισσες του Δρα Hirschfled. Παράλληλα, ο γιατρός συνεργάστηκε και με την Αστυνομία του Βερολίνου ώστε να περιοριστεί ο αριθμός των προσαγωγών τρανς ανθρώπων με την κατηγορία της πορνείας.

Το 1933 το Γ’ Ράιχ και οι Ναζί ανέρχονται στην εξουσία της Γερμανίας. Ο Δρ Magnus Hirschfeld βρισκόταν εκείνη τη περίοδο σε παγκόσμια περιοδεία και δεν επιστρέφει στη Γερμανία, αυτό-εξοριζόμενος στη Γαλλία. Ο Δρ. Hirschfeld υποστήριζε ανοικτά τα δικαιώματα των γκέι, των λεσβιών, των αμφισεξουαλικών και τρανς ανθρώπων, καθώς και των φεμινιστικών κινημάτων. Συνεπώς, ήταν άμεσος στόχος των Ναζί, οι οποίοι και πυρπόλησαν δημοσίως το 1933 όλο το έντυπο υλικό της βιβλιοθήκης του Ινστιτούτου. Ο Δρ. Hirschfeld πέθανε από καρδιακή προσβολή το 1935, ενώ ήταν εξορία στη Γαλλία. Το Ινστιτούτο Σεξολογίας μετατράπηκε από το Γ’ Ράιχ σε κέντρο ναζιστικής προπαγάνδας.

Η αντιμετώπιση των τρανς ανθρώπων από το Καθεστώς του Χίτλερ.

Το 1933, το ναζιστικό καθεστώς εξαπολύει επίθεσή κατά της κουήρ και τρανς κοινότητας της Γερμανίας. Οι LGBTQ λέσχες και οργανώσεις είχαν απαγορευτεί και κλείσει βιαίως στο Βερολίνο. Οι Ναζί αναθεωρούν το 1935 την Παράγραφο 175 του Π.Κ. ώστε να διώκουν και να καταδικάζουν για «άσεμνες» πράξεις τους ομοφυλόφιλους και τις λεσβίες. Η παράγραφος 175, που ψηφίστηκε το 1871, όριζε ποινή φυλάκισης για τους ομοφυλόφιλους άντρες που συμμετείχαν σε σεξουαλικές πράξεις. Ήταν η Παράγραφος βάσει της οποίας οι Ναζί έστειλαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης όσους ομοφυλόφιλους και αμφισεξουαλικούς άντρες είχαν καταδικαστεί, αναγκάζοντας τους να φορούν το διακριτικό του αντεστραμμένου ροζ τριγώνου. Οι λεσβίες και οι αμφισεξουαλικές γυναίκες φορούσαν αντεστραμμένο το μαύρο τρίγωνο, που δήλωνε τους «κοινωνικά αντιφρονούντες».

Το Διοικητήριο της Πόλης του Αμβούργου ζητά, στις 11 Νοεμβρίου του 1933, από Αρχηγό της Αστυνομίας να «δώσει ιδιαίτερη προσοχή στους τραβεστί» και να τους «παραδώσει στα στρατόπεδα συγκέντρωσης». Το Ινστιτούτο Ιατροδικαστικής συνιστά το 1938 να «εξολοθρευτούν από το δημόσιο βίο όλα τα φαινόμενα τρασβεστισμού». Έκρινε, μάλιστα, ότι «τα δρακόντεια μέτρα που είχε πάρει η Κυβέρνηση κατά των πεισματάρηδων και ξεροκέφαλων τραβεστί ήταν … επαρκή». Ωστόσο, οι Ναζί σχεδόν πάντα δεν έκαναν τη παραμικρή διάκριση ανάμεσα στους τρανς ανθρώπους και στους μη τρανς άντρες και γυναίκες. Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στάλθηκαν τόσο οι τρανς γυναίκες όσο και οι γκέι άντρες, φορώντας αντεστραμμένο το ροζ τρίγωνο. Οι τρανς άντρες φορούσαν το ίδιο αντεστραμμένο μαύρο τρίγωνο με τις λεσβίες γυναίκες.

Οι περισσότεροι, που καταδικάστηκαν με την Παράγραφο 175, εξέτισαν τη ποινή τους σε κρατικές φυλακές και όχι στα στρατόπεδα θανάτου. Κατά εκτιμήσεις, ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που φυλακίστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης σύμφωνα με την παράγραφο 175, κυμαίνεται στα 5.000-15.000 άτομα, με ποσοστό θνησιμότητας 60-75%.

Ένας τρανς άντρας είχε την ίδια μεταχείριση όπως οι λεσβίες και οι αμφισεξουαλικές γυναίκες την περίοδο εκείνη. Οι τρανς άντρες και οι λεσβίες γυναίκες, επειδή οι ρόλοι του φύλου τους ήταν στα άκρα, δεν θεωρήθηκαν απειλή για την «Άρια» φυλή διότι μπορούσαν παρόλα αυτά να τεκνοποιήσουν και να ανεβάσουν τον πληθυσμό της Γερμανίας. Κάτω από αυτούς τους αυστηρούς ρόλους των φύλων, οι γυναίκες και οι τρανς άντρες μπορούσαν να απασχοληθούν μόνο σε χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, οι οποίες τους έφερναν σε δεινή οικονομική θέση ώστε να αδυνατούν να εγκαταλείψουν τη χώρα. Οι τρανς άνδρες και οι λεσβίες γυναίκες που δεν μπορούσαν να κρυφτούν ή να φύγουν από τη χώρα, ήταν να άτομα που έρχονταν συχνά αντιμέτωπα με τον κίνδυνο της σύλληψης και οι χώροι συνάντησης τους ήταν συνεχώς κάτω από την απειλή επιδρομής από τις αρχές. Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στάλθηκαν λίγοι τρανς άντρες και λεσβίες γυναίκες με μοναδικό κριτήριο την ταυτότητα τους, όμως στην περίπτωση που συλλαμβάνονταν πήγαιναν σχεδόν πάντα στους οίκους ανοχής των στρατοπέδων.

Η τρανς γυναίκα Charlotte von Mahlsdorf, που κατάφερε να επιβιώσει από την κτηνωδία των καθεστώτων της Γερμανίας.

Η γερμανίδα τρανς γυναίκα Charlotte von Mahlsdorf είχε αφιερώσει τη ζωή της στην οργάνωση μιας ευρύτερης LGBT κοινότητας. Γεννήθηκε στις 18 Μαρτίου του 1928 στο Berlin-Mahlsdorf με το όνομα Lothar Berfelde, μητέρα τη Gretchen Gaupp και πατέρα τον Max Berfelde. Η μητέρα της ήταν μια τυπική νοικοκυρά και, όπως ήταν αναμενόμενο για την τότε εποχή, ο πατέρας της ήταν ηγέτης του ναζιστικού κόμματος. Ο χαρακτήρας του ήταν αισθητά καταπιεστικός τόσο απέναντι στη κόρη όσο και στη σύζυγο του. Η Charlotte είχε από παιδί «θηλυκούς» τρόπους και η μητέρα της τήν ενθάρρυνε να είναι ο εαυτός της.

Εργάστηκε, κατά την εφηβεία της, ως βοηθός στην υπηρεσία εκκαθαριστικών εργασιών των επιπλώσεων των Εβραίων που είχαν εκδιωχθεί από τα σπίτια τους. Σε αυτή τη δουλειά έμαθε να αγαπά τις αντίκες, αλλά και να σιχαίνεται τους Ναζί και τη βαναυσότητα με την οποία συμπεριφέρονταν στους Εβραίους και σε άλλες μειονότητες. Το 1942, σε ηλικία 14 ετών, εξαναγκάζεται από τον πατέρα της να ενταχθεί στη νεολαία του Χίτλερ. Δεν έκρυβε το μίσος που αισθανόταν για αυτή την ομάδα, πράγμα που προκαλούσε έντονες αντιπαραθέσεις με τον πατέρα της ο οποίος προσπαθούσε να την κάνει να συμπεριφέρεται με μεγαλύτερη «αρρενωπότητα».

Η Charlotte εγκαταλείπει, μαζί με την μητέρα και τα δύο μικρότερα αδέλφια της το βίαιο οικογενειακό περιβάλλον με τη δικαιολογία του πολέμου, και μετακομίζουν στην ανατολική Πρωσία. Εκεί η Charlotte, με την υποστήριξη της οικογένειας της, αρχίζει να διερευνά την ταυτότητα και το σεξουαλικό της προσανατολισμό. Η οικογένεια ζούσε στο σπίτι της θείας, η οποία προφανώς ήταν ή ανοικτά λεσβία ή τρανς άντρας. Η θεία της (ή ο θείος) αποδέχθηκε πλήρως τη Charlotte και μάλιστα της έδωσε να διαβάσει το βιβλίο “Travestites” του Δρα Magnus Hirschfled. Σύντομα, αναγκάζεται να επιστρέψει στη Γερμανία για να βοηθήσει τον πατέρα της να διανέμει έπιπλα για τους γερμανούς των οποίων το σπίτι είχε καταστραφεί στους βομβαρδισμούς και είχαν χάσει την περιουσία τους.

Σε αυτή την επίσκεψη επήλθε και η τελική ρήξη με τον βίαιο πατέρα της, ο οποίος της έδωσε τελεσίγραφο με δύο επιλογές: ή θα έμενε μαζί του ή θα την σκότωνε και μετά θα αυτοκτονούσε. Τρομοκρατημένη βουτά μια μεγάλη κουτάλα και τον κτυπά με αυτή αρκετές φορές στο κεφάλι, αφαιρώντας του τη ζωή. Καταδικάστηκε και στάλθηκε σε φυλακή ανηλίκων, από την οποία και πήρε εξιτήριο νωρίτερα απ’ ότι έπρεπε γιατί δύο μήνες μετά τη καταδίκη της το Τρίτο Ράιχ κατέρρευσε.

Ήταν αδύνατον για τη Charlotte να σώσει τους ανθρώπους που ο πατέρας της βοηθούσε να σταλούν στο θάνατο, όμως είχε συνειδητοποιήσει πως το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει ήταν να κρατήσει ζωντανή τη μνήμη τους. Πέρασε τη ζωή της συλλέγοντας αντίκες από τα σπίτια που είχαν βομβαρδιστεί πριν καταστραφούν από τη μήνη των Ναζί. Η τεράστια συλλογή της συγκεντρώθηκε στο Μουσείο Gr?nderzeit, το οποίο είχε κτιστεί σε χώρο που ανήκε στην οικογένειάς της. Το μουσείο λειτούργησε καθ’ όλη τη δεκαετία του 1960 ως πόλος έλξης για την τοπική κοινότητα. Παράλληλα, λειτούργησε στη δεκαετία του 1970 και ως χώρος συνάντησης των γερμανών queer και τρανς, οι οποίοι αναζητούσαν έναν ασφαλή χώρο συναναστροφής. Κατάφερε να σώσει αρκετά αντικείμενα από το πρώτο γκέι μπαρ του Ανατολικού Βερολίνου πριν κατεδαφιστεί, τα οποία και εκτίθεντο στο μουσείο. Η ακτιβιστική της δράση προκάλεσε μεγάλο πονοκέφαλο στην κυβέρνηση, η οποία προσπάθησε αρκετές φορές χωρίς αποτέλεσμα να πάρει τον έλεγχο του μουσείου.

Η Charlotte έζησε ανοιχτά ως τρανς γυναίκα για περισσότερα από τριάντα χρόνια και διατηρούσε μακρόχρονη σχέση με τον Herbert von Zitzenau μέχρι το θάνατό του. Το 1991 Charlotte και οι φίλοι της δέχτηκαν επίθεση από νεοναζί στο μουσείο. Οι δράστες τράπηκαν σε φυγή λίγο πριν φτάσει η αστυνομία, η οποία κυνήγησε την ίδια την ιδιοκτήτρια που ήταν οπλισμένη με ένα τσεκούρι.

Το 1992 Charlotte τιμήθηκε με το Αριστείο Αξίας για τις υπηρεσίες που προσέφερε στη Bundersrepublik στο όνομα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Πολλοί αναγκάστηκαν να παραβλέψουν τη τρανς ταυτότητα της και να εκτιμήσουν τη δουλειά που έκανε ώστε να μην χαθούν μέσα στη λαίλαπα του πολέμου τα έργα τέχνης της Γερμανίας.

Η ζωή της έγινε το βασικό θέμα στην πρώτη γκέι γερμανική ταινία, όπως και στο δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ «Είμαι η γυναίκα του εαυτού μου» (I Am My Own Woman) του 1992. Έγραψε δύο αυτοβιογραφίες, τις «Είμαι η Γυναίκα του Εαυτού μου: Η πραγματική Charlotte von Mahlsdorf και «Άει στα τσακίδια!» (Beat Me!), σε συνεργασία με τον Peter S??. Το βραβευμένο με Πούλιτζερ θεατρικό έργο «Είμαι η σύζυγος μου» (2003) του Dough Wright βασίστηκε στη ζωή της.

Η Charlotte von Mahlsdorf απεβίωσε στις 30 Απριλίου 2002 λόγω καρδιακής ανεπάρκειας κατά τη διάρκεια επίσκεψης στο Βερολίνο.

—————

Πηγές

• http://andrejkoymasky.com/liv/fam/bioe1/elbe01.html

• http://historyofmentalhealth.com/2014/05/14/magnus-hirschfeld/

• http://historyofmentalhealth.com/2014/05/14/magnus-hirschfeld/

• http://transfeminism.tumblr.com/post/24887036847/transwomen-in-the-holocaust

•http://trans.ilga.org/trans/welcome_to_the_ilga_trans_secretariat/trans_zone/personalities/charlotte_von_mahlsdorf

• http://www.infotrue.com/pagetwo.html#Triangle

• http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005478

• http://womenineuropeanhistory.org/index.php?title=Charlotte_von_Mahlsdorf

•http://trans.ilga.org/trans/welcome_to_the_ilga_trans_secretariat/trans_zone/personalities/charlotte_von_mahlsdorf

————-

© T-zine.gr