Η φυλομετάβαση αποτελεί ένα σύνθετο και ιδιαίτερο ταξίδι το οποίο βιώνεται με έναν μοναδικό και προσωποκεντρικό τρόπο από το κάθε άτομο το οποίο νιώθει αυτή την ανάγκη.
* Γράφει η Πάρβη Πάλμου.
Συχνά αναφερόμαστε στην φυλομετάβαση σαν μια διαδικασία, αλλά η αλήθεια είναι ότι αυτό είναι τελικά περιοριστικό, ακριβώς γιατί δεν πρόκειται για μια ομοιογενή διαδικασία αλλά για τέσσερις που συχνά μπορεί να είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους ή άρρηκτα συνδεδεμένες, ανάλογα με τις συνθήκες.
Η φυλοδιαφορετικότητα υπάρχει ως βίωμα στην ψυχοσύνθεση του ατόμου, ανεξάρτητα από το αν θα εισέλθει στο ένα, στα δύο, στα τρία ή και στα τέσσερα στάδια των μεταβάσεων και έχει συνήθως μια συγκεκριμένη κατεύθυνση η οποία είναι είτε προς το δίπολο, είτε μακριά από αυτό.
Τα ετεροκανονικά εμπόδια κάνουν την εμφάνισή τους και στις δυο παραπάνω περιπτώσεις. «Το μοντέλο που βασίζεται στην ταυτότητα υποθέτει ότι το φάσμα των φύλων είναι απλώς ένα παράδειγμα ανθρώπινης ποικιλομορφίας και ότι δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσουν τα διεμφυλικά/φυλοδιαφορετικά άτομα είναι αποτελέσματα του κοινωνικού στίγματος που συνδέεται με το φάσμα των φύλων»(Bockting, 2009).Την εσφαλμένη αντίληψη ότι υπάρχουν μόνο δύο φύλα.
Η πρώτη φυλομετάβαση συμβαίνει σε επίπεδο ενδοψυχικής διεργασίας και συχνά δεν είναι ορατή από το περιβάλλον το ατόμου. Είναι συχνά μια «κρυμμένη» διαδικασία η οποία σε πολλές περιπτώσεις , -όχι σε όλες-, συνοδεύεται από μπέρδεμα, ανασφάλεια και φόβο.
Αυτή είναι και η πρώτη ενδοψυχική σύγκρουση του ατόμου με το φύλο που του επιβλήθηκε ως ενδοβολή, άλλα και του αποδόθηκε με μια ρητή, άκαμπτη εντολή να το επιτελέσει. Ανάλογα με τις βάσεις της αυτό-αποδοχής και τις ικανότητες αυτό-υποστήριξης που έχει λάβει το άτομο αυτή η διαδικασία μπορεί να γίνει τραυματική ή ευχάριστη.
Αυτή η φάση η φάση της αναγνώρισης είναι και η πιο κατάλληλη για το ξεκίνημα της ψυχοθεραπείας, ώστε να προσφερθεί ένα περιβάλλον ασφάλειας για την διερεύνηση του φάσματος του φύλου και της εσωτερικής αντίληψης του ατόμου για το φύλο του. Η μη- κατευθυντικότητα στη θεραπεία είναι κεντρικής σημασίας ώστε να μη μετατρέψουμε το θεραπευτικό χώρο σε άλλη μια ετεροκανονική παγίδα. Το γεγονός ότι η μετάβαση αυτή είναι μη-ορατή δεν την κάνει λιγότερο σημαντική, αντίθετα αυτό ακριβώς είναι το στάδιο του αυτοπροσδιορισμού.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που κάποιο άτομο μπορεί να μην περάσει στις επόμενες φυλομεταβάσεις, έχω δουλέψει με τρανς άνδρα από αραβική χώρα που αναγκάζεται να φοράει την μπούργκα καθημερινά και να κυκλοφορεί ως «γυναίκα» για να μην φυλακιστεί ή χειρότερα τον δολοφονήσουν. Στο δικό μας κόσμο οι λόγοι είναι άλλοι, απώλεια οικογένειας, εργασίας, οικονομική ανασφάλεια ιδιαιτέρα για άτομα που δουλεύουν στο στρατό, φόβος για το μέλλον κ.α. Η πρώτη φυλομετάβαση ξεκινάει να διαπραγματεύεται κυρίως την ταυτότητα του φύλου και την θέση μέσα στο φάσμα.
Η δεύτερη φυλομετάβαση συμβαίνει σε διαπροσωπικό/κοινωνικό επίπεδο. Είναι η φάση της γνωστοποίησης των παραπάνω εσωτερικών διεργασιών στα σημεία της επαφής με το εξωτερικό περιβάλλον. Η διαπραγμάτευση φεύγει μέσα από τον εαυτό και βγαίνει προς τα έξω για να συναντήσει ένα περιβάλλον φιλικό ή εχθρικό.
Εδώ συνήθως η εστίαση φεύγει από την ταυτότητα του φύλου και μεταβαίνει στην έκφραση του φύλου, στα άτομα που νιώθουν την ανάγκη να την μεταβάλλουν. «Η κοινωνική μετάβαση περιγράφει τη διαδικασία με την οποία τα άτομα υιοθετούν το όνομα, τις αντωνυμίες και την έκφραση φύλου, όπως ενδυμασία, κούρεμα, που ταιριάζουν με την εσωτερική αίσθηση του φύλου τους»(Fenway Health,2021).
Στο επίκεντρο στη φάση αυτή βρίσκεται ο φόβος της απόρριψης από την οικογένεια, τους φίλους και το περιβάλλον. Συχνά συναντάμε στην ψυχοθεραπεία το «το σύνδρομο του απατεώνα», γιατί οι ετεροκανονικές καταβολές την επιτέλεσης του φύλου είναι τόσο ισχυρές που καταλήγουν σε κάποιες περιπτώσεις στην αμφισβήτηση του ίδιου του βιώματος του ατόμου. Πολλά άτομα νιώθουν σαν να μην ανήκουν ή ότι προσποιούνται. Αυτό βλέπουμε ότι σύντομα καταλαγιάζει και η ψυχοθεραπεία έχει κεντρικό ρόλο.
Αυτό μας φέρνει στην τρίτη φυλομετάβαση, την ιατρική φυλομετάβαση. Μεγάλο ρόλο σε αυτό το βήμα παίζει και η στάση της ίδιας της κοινότητας. Τα Enby’s, δηλαδή τα non-binary άτομα στην κοινότητά μας βιώνουν συχνά το σύνδρομο του απατεώνα σε σχέση με την ταυτότητα φύλου τους και έχουν αρκετές εσωτερικές συγκρούσεις όπως:
«Είμαι αρκετά τρανς αν δεν θέλω να κάνω ορμονοληψία;»
«Εχω δικαίωμα να κάνω μαστεκτομή αν δεν θέλω να κάνω καμία άλλη παρέμβαση;»
«Μήπως τελικά έχω ψυχιατρικό θέμα αφού δεν μπορώ να προσγειωθώ σε κάποιο binary;»
Αυτές οι συγκρούσεις συχνά ενισχύονται από το cancel (απόρριψη) που προέρχεται από την ίδια την κοινότητα.
Όπως υποστηρίζει η Judith Butler, οι TERFS και οι «φεμινίστριες που επικρίνουν το φύλο» έχουν φασιστική ιδεολογία. Με τον ισχυρισμό ότι υποστηρίζουν τα δικαιώματα, την ασφάλεια και την ελευθερία των γυναικών, μάχονται κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των τρανς ατόμων στην αυτοδιάθεση, δημιουργώντας μια επικίνδυνη αντι-τρανς ρητορική που βλάπτει το κίνημα LGBTQI+. Το κίνημα αυτό είναι «εθνικιστικό, τρανσφοβικό, μισογυνιστικό και ομοφοβικό», αναφέρει.
Τι συμβαίνει όμως στο κίνημα LGBTQI+; Τα μη-δυαδικά, genderqueer και fluid άτομα αντιμετωπίζουν αποκλεισμό, διαγραφή και επίκριση που μερικές φορές βασίζεται αποκλειστικά στην εμφάνισή τους, στα εξωτερικά χαρακτηριστικά ή στην έκφραση φύλου από άλλα άτομα στην ίδια κοινότητα. Θεωρούνται ως cisgender και ετεροφυλόφιλα ή κρίνονται ότι «δεν είναι αρκετά τρανς». Η αποδοχή λοιπόν πρέπει να αρχίσει από την ίδια την κοινότητα.
Το θέμα της ιατρικής φυλομετάβασης είναι ιδιαίτερα σημαντικό και σώζει ζωές. Το ενδιαφέρον σε αυτού του είδους την φυλομετάβαση στρέφεται πρώτα στα έφηβα άτομα που πρέπει να έχουν πρόσβαση σε αναστολείς ορμονών και μετά σε ορμονοληψία ώστε να αποφύγουν την βιαιότητα των σωματικών αλλαγών που προκαλεί η εφηβεία και μπορεί ανεπανόρθωτα να βλάψει την ψυχική τους υγεία αλλά και να οδηγήσει σε αυτοκτονικό ιδεασμό.
Σε αυτή την φάση, ψυχοθεραπευτικά η ψυχοεκπαίδευση και στήριξή της οικογένειας είναι ιδιαιτέρα σημαντική. Η επιλογή του ειδικού ψυχικής υγείας χρειάζεται να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή διότι δυστυχώς ακόμα κυκλοφορούν επαγγελματίες που κάνουν επικαλυμμένες θεραπείες μεταστροφής.
Στα ενήλικα άτομα αποτελεί ιδιαίτερο πρόβλημα η άρνηση της πλήρους κάλυψης της ιατρικής φυλομετάβασης από το κράτος. Στην έρευνά μου“Attitudes Of Medical Doctors Towards Trans And Non-Binary People In The Greek Healthcare System”, όλα τα συμμετέχοντα άτομα ανέφεραν ως ανασταλτικό παράγοντα την έλλειψη κρατικής υποστήριξης για την ιατρική φυλομετάβαση και τις καταστροφικές οικονομικές και ιατρικές συνέπειες που είχε η συνθήκη αυτή.
«Έκανα την πρώτη μου αυξητική στήθους με έναν φίλο γιατρό και μετάνιωσα για την απόφασή μου γιατί μου έβαλε εμφυτεύματα κακής ποιότητας, πολύ κακή τοποθέτηση και γενικά πολύ κακή δουλειά. Το αποτέλεσμα ήταν ότι έπρεπε να κάνω άλλη μια επέμβαση που με άφησε μισή, με το ένα στήθος. Πώς μπορείς να εμπιστευτείς ξανά τους γιατρούς;»
Η έλλειψη εκπαίδευσής των γιατρών σε θέματα ιατρικής φυλομετάβασης, μετατρέπουν τους χώρους υγείας σε χώρους κινδύνου και διάκρισης για τα τρανς φυλοδιαφορετικά πρόσωπα.
Η τέταρτη φυλομετάβαση έχει νομικό χαρακτήρα και πολλές φορές λαμβάνει χώρα μαζί με την ιατρική ή και ανεξάρτητα. Δεν θα εστιάσω στα προβλήματα της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου (ΝΑΤΦ) που αντιμετωπίζουν τα ενήλικα άτομα διότι είναι γνωστά από το 2017 και υπάρχει και στο τρίπτυχο φυλλάδιο του ΣΥΔ. Μετά τον νόμο της ΝΑΦΤ και τον περιορισμό που επέβαλε δημιουργήθηκε η «Επιτροπή μεταβολής του καταχωρισμένου φύλου για ηλικίες 15-17», στην οποία είμαι μέλος για δεύτερη διετία. Τα έφηβα άτομα καλούνται να περάσουν μια αρκετά μακροσκελή διαδικασία ώστε να έχουν πρόσβαση στη νομική αναγνώριση του φύλου τους η οποία καθυστερεί επικίνδυνα την εξέλιξη τις μετάβασης τους και είναι ιατρικοποιημένη. Έχει τεράστια κενά διότι δεν υπάρχει πρόβλεψη για τα non-binary πρόσωπα αλλά και για τα intersex που θέλουν να αλλάξουν την ταυτότητά τους (σε περίπτωση που θέλουν να επιλέξουν μη-δυαδικό φύλο). Η εφηβεία είναι μια ιδιαιτέρα ευαίσθητη φάση και θα πρέπει να μην υπάρχουν εμπόδια.
Το κράτος, η οικογένεια αλλά και οι κοινότητα καλείται να στηρίξει το άτομο και στις τέσσερις φυλομετάβασεις του γιατί η άρνηση της ελευθερίας του αυτοπροσδιορισμού είναι κακοποίηση και καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα και μειώνει την ίδια την υπόσταση του ατόμου που δεν εντάσσεται στο ετεροκανονικό δίπολο.
Είναι χρέος μας ως ειδικοί ψυχικής υγείας αλλά και ως κοινωνία να το αναγνωρίσουμε αυτό.
Πηγές:
– Conference: Parvy Palmou APA VIRTUAL 2021- poster (211533)At:
– Project: ATTITUDES OF MEDICAL DOCTORS TOWARDS TRANS AND NON-BINARY PEOPLE IN GREECE
– Δυσφορία φύλου ή μήπως δυσφορία έναντι της κυρίαρχης κουλτούρας; – t-zine.gr. (2019). Retrieved 10 July 2022, from https://t-zine.gr/dysforia-fylou-i-mipos-dysforia-enanti-tis-kyriarchis-koultouras/
– Fenway Health: Health Care Is A Right, Not A Privilege. (2021). Retrieved 10 July 2022
– The Guardian published a Judith Butler interview—and then deleted an answer about TERFS. (2021). Retrieved 10 July 2022, from https://lithub.com/the-guardian-published-a-judith-butler-interview-and-then-deleted-a-part-that-condemned-gender-critical-transphobia
– Motmans, J., Nieder, T., & Bouman, W. (2019). Transforming the paradigm of nonbinary transgender health: A field in transition. International Journal Of Transgenderism, 20(2-3), 119-125. doi: 10.1080/15532739.2019.1640514
– What Is Imposter Syndrome?. (2022). Retrieved 10 July 2022, from https://www.webmd.com/balance/what-is-imposter-syndrome
Διαβάστε επίσης:
* Queering Gestalt Therapy: Μια Ανθολογία για το Φύλο, την Σεξουαλικότητα & την Ποικιλομορφία των Σχέσεων στην Ψυχοθεραπεία. Το πρώτο βιβλίο του είδους του που είναι peer reviewed και συμπεριλαμβάνει άρθρο της Πάρβη Πάλμου, Ψυχοθεραπεύτριάς Gestalt, Υπεύθυνης Υγείας Τρανς και Ιντερσεξ Οικογενειών ΣΥΔ, με τίτλο: The Drag and Queer Years as a Means of Developing a Therapeutic Self: Bringing Street Work in the Office. —> εδώ
Άρθρα | Ψυχολογία | T-zine.gr | 4.1.2023
© T-zine.gr
– Ακολουθείστε την ιστοσελίδα στο facebook του t-zine.
Ποια είναι η αντίδρασή σας;
