Στις 7 Δεκεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε πρόταση προς το Συμβούλιο νομοθεσίας για την αναγνώριση των αποφάσεων και αποδοχής σε σχέση με την γονεϊκότητα και τη δημιουργία πιστοποιητικών γονεϊκότητας στην Ευρώπη.
Στην ομιλία της (State of Union, 2020), η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής von der Leyen, αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα διασφάλισης πώς η γονεϊκότητα σε κάποιο κράτος μέλος, αναγνωρίζεται σε όλα τα υπόλοιπα κράτη μέλη.
Σε συνάφεια με αυτήν την πολιτική δέσμευση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υιοθέτησε πρόταση για τη ρύθμιση της εναρμόνισης των κανόνων του αστικού δικαίου στον τομέα της γονεϊκότητας. Ο σκοπός αυτής της πρότασης είναι η προώθηση της αναγνώρισης στα κράτη μέλη της γονεϊκότητας που κατοχυρώνεται σε άλλα.
[Love makes a family | @photo by NELFA]
Η ανάγκη της διασφάλισης της αναγνώρισης της γονεϊκότητας μεταξύ των κρατών μελών είναι σημαντική καθώς με διαρκώς αυξανόμενο τρόπο ευρωπαίοι πολίτες μετακινούνται ανά χώρα, για παράδειγμα όταν έχουν οικογενειακά μέλη σε άλλη χώρα της Ε.Ε., ταξιδεύουν σε άλλα κράτη μέλη ώστε να βρουν εργασία ή ακόμη και πιθανά να κάνουν εκεί οικογένεια ή να αγοράσουν ακίνητα (που ενδεχομένως και να μεταβιβαστούν σε τέκνα τους) σε αυτά τα κράτη μέλη που μετακινούνται. Ωστόσο, ένας εκτιμώμενος αριθμός δύο εκατομμυρίων παιδιών ενδέχεται να αντιμετωπίσουν ισχυρές δυσκολίες, καθώς μπορεί να μην αναγνωρίζονται οι γονείς τους σε άλλα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένου πιθανόν και του κράτους μέλους εθνικής καταγωγής.
Σύμφωνα με την ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία, τα κράτη μέλη πρέπει ήδη να αναγνωρίζουν τη γονεϊκότητα που είναι κατοχυρωμένη σε άλλα κράτη μέλη για τους σκοπούς των δικαιωμάτων που προκύπτουν από το ευρωπαϊκό δίκαιο, και συγκεκριμένα από την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την ελεύθερη μετακίνηση, όπως είναι το δικαίωμα στην είσοδο και τη μετακίνηση σε άλλα κράτη μέλη, το δικαίωμα στην ίση μεταχείριση και το δικαίωμα στην απόκτηση ταξιδιωτικών εγγράφων για τα παιδιά τους.
Ωστόσο, και παρ’ όλ’ αυτά, η Ευρωπαϊκή νομοθεσία ακόμη δεν προϋποθέτει την αναγνώριση της γονεϊκότητας (γενικά) από άλλα κράτη μέλη για τους σκοπούς της εξυπηρέτησης των δικαιωμάτων του παιδιού όπως ανακύπτουν από το διεθνές δίκαιο, όπως τα ζητήματα κληρονομιάς και επιμέλειας. Αυτή η μη αναγνώριση της γοενεϊκότητας έχει αρνητικά αποτελέσματα στα δικαιώματα των παιδιών:
- Στα θεμελιώδη δικαιώματα των παιδιών, όπως αυτό στην ταυτότητα, τη μη-διάκριση, καθώς και στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή που μπορεί να παρακωλυθούν,
- Τα παιδιά ενδέχεται να χάσουν δικαιώματα κληρονομικότητας ή και επιμέλειας σε άλλα κράτη μέλη,
- Τα παιδιά μπορεί να χάσουν το δικαίωμα να έχουν τη φροντίδα κάποιου γονέα, όπως αυτό της νομικής εκπροσώπησης σε άλλα κράτη μέλη σε ζητήματα όπως η φροντίδα υγεία ή στην εκπαίδευση.
Αυτά τα εμπόδια μπορεί να οδηγήσουν οικογένειες αποδυθούν σε νομικές διαδικασίες για να αναγνωριστεί η γονεϊκότητά τους σε άλλα κράτη μέλη, όμως με αβέβαια αποτελέσματα και να αναλωθούν σε υπέρμετρα κόστη, χρόνο, αλλά κυρίως αναστάτωση για τις οικογένειες αλλά και για τα νομικά συστήματα των κρατών μελών.
Επιπλέον, η μη αναγνώριση της γονεϊκότητας αποτρέπει τις οικογένειες να εξασκήσουν ελευθέρως το δικαίωμά τους στην ελεύθερη μετακίνηση υπό τον φόβο ότι το παιδί τους και οι ίδιοι δεν θα αναγνωριστούν στα υπόλοιπα κράτη μέλη για όλους τους σκοπούς.
[Our families – our strenght | @photo by NELFA]
Οι στόχοι της πρότασης.
Η πρόταση στοχεύει να:
- Ενδυναμώσει τη προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών διασυνοριακά στην Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματός τους στην ταυτότητα, στη μη-διάκριση, αλλά και στον σεβασμό στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή, τόσο ως προς τα κληρονομικά δικαιώματα, όσο και ως προς το δικαίωμα στην επιμέλεια σε άλλα κράτη μέλη,
- Να παρέχεται νομική βεβαιότητα και συνέχεια στη γονεϊκότητα για τα παιδιά, και,
- Να απομειωθούν τα κόστη που επωμίζονται οι οικογένειες και τα νομικά συστήματα των κρατών μελών σε συνάφεια με τις διαδικασίες αναγνώρισης της γονεϊκότητας σε άλλα κράτη μέλη.
Η πρόταση, πρώτιστα, στοχεύει στην ικανοποίηση του βέλτιστου συμφέροντος των παιδιών στην πρωταρχική της θεώρηση. Σύμφωνα με τη διεθνή και την ευρωπαϊκή νομοθεσία, όλα τα παιδιά πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα, συνεπώς η πρόταση καλύπτει το δικαίωμα αναγνώρισης στη γονεϊκότητα για όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως πού και πώς γεννήθηκαν, ανεξαρτήτως του τύπου της οικογένειας.
Τα συμπεράσματα της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τα Δικαιώματα των Παιδιών, υπογραμμίζουν πως η ισότητα στα δικαιώματα των παιδιών πρέπει να είναι οικουμενική, και ιδιαιτέρως πως κάθε παιδί πρέπει να έχει τα ίδια δικαιώματα χωρίς διακρίσεις οποιουδήποτε τύπου και ότι το βέλτιστο συμφέρον των παιδιών πρέπει να είναι η πρωταρχική θεώρηση σε όλες τις δράσεις που σχετίζονται με τα παιδιά, είτε αυτές λαμβάνονται από τις δημόσιες αρχές, είτε από ιδιωτικούς οργανισμούς.
Επομένως η πρόταση συμπεριλαμβάνει και την αναγνώριση της γονεϊκότητα των παιδιών που ζουν με γονείς του ιδίου φύλου και παιδιά που τεκνοθετήθηκαν εθνικά σε κάποιο κράτος μέλος από έναν εκ των δύο γονέων.
Μία εθνική τεκνοθεσία σε κάποιο κράτος μέλος είναι μία τεκνοθεσία κατά την οποία ένα παιδί και οι τεκνοθετούντες γονείς έχουν μόνιμη κατοικία στο ίδιο κράτος μέλος. Η πρόταση δεν καλύπτει τις διακρατικές (ή διεθνείς) τεκνοθεσίες, δηλαδή τις τεκνοθεσίες που ένα παιδί και ένας τεκνοθετών γονέας ή γονείς δεν έχουν μόνιμη κατοικία στην ίδια χώρα, καθώς τέτοιες τεκνοθεσίες καλύπτονται ήδη από τη Σύμβαση της Χάγης για τις Διακρατικές τεκνοθεσίες.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ήδη απαιτεί από τα κράτη μέλη με απόφασή του (άρα και τα κράτη της Ε.Ε.) να αναγνωρίζουν τη γονεϊκότητα που θεσπίστηκε στην αλλοδαπή μεταξύ ενός παιδιού που γεννήθηκε μέσω παρενθεσίας και του μη βιολογικού γονέα, για παράδειγμα μέσω της τεκνοθεσίας ενός παιδιού από έναν μη βιολογικό γονέα (πχ υπόθεση Mennesson v. France, απόφαση της 26ης Ιουνίου 2014, Advisory Opinion P16-2018-001 10 Απριλίου 2019).
Η πρόταση εφαρμόζεται ανεξαρτήτως της εθνικότητας του παιδιού και της εθνικότητας των γονέων.
Ωστόσο, στη γραμμή του υπάρχοντος ευρωπαϊκού δικαίου, η πρόταση προϋποθέτει μόνο την αναγνώριση της γοενεϊκότητας για ένα παιδί όταν η γονεϊκότητα έχει αναγνωριστεί σε κάποιο άλλο κράτος μέλος, όπως κατά τυπικό τρόπο αποδεικνύεται από έγγραφα αρχών ενός κράτους μέλους (για παράδειγμα, πιστοποιητικό γέννησης, απόφαση δικαστηρίου, συμβολαιογραφική πράξη ή απόφαση διοικητικής αρχής). Η αναγνώριση της γονειακότητας που αναγνωρίζεται σε ένα μη ευρωπαϊκό κράτος μέλος, όπως με τυπικό τρόπο αποδεικνύεται με κάποιο έγγραφο που χορηγείται από μη ευρωπαϊκό κράτος, θα παραμένει στη δικαιοδοσία της εθνικής νομοθεσίας κάθε κράτους μέλους.
Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναγνωρίζεται ως δράση κλειδί στη κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλωσόρισε τη πρωτοβουλία της Επιτροπής σε Ψήφισμά του για τα δικαιώματα του παιδιού, καθώς σε Ψήφισμά του για τα LGBTQI δικαιώματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
[Freedom of movement | @photo by Nelfa]
Πώς αυτή η πρόταση θα διευκολύνει την αναγνώριση της γονεϊκότητας;
Οι λόγοι των υπαρχουσών δυσκολιών για την αναγνώριση των δικαιωμάτων γονεϊκότητας μεταξύ των κρατών μελών αφορούν:
- Διαφορετικούς κανόνες δικαίου για την αναγνώριση της γονεϊκότητας
- Διαφορετικές αντικρουόμενες νομοθεσίες για την αναγνώριση της γονεϊκότητας στις διασυνοριακές υποθέσεις, και,
- Διαφορετικούς κανόνες αναγνώρισης της τεκνοθεσίας που έχει γίνει σε άλλα κράτη μέλη.
Επιπροσθέτως, οι υπάρχουσες ρυθμίσεις στο ευρωπαϊκό οικογενειακό δίκαιο (και πιο συγκεκριμένα στη γονική μέριμνα και επιμέλεια), τα δικαιώματα κληρονομίας και στα δημόσια έγγραφα, δεν συμπεριλαμβάνουν την αναγνώριση της γονεϊκότητας απ’ αυτήν την οπτική.
Για να καλυφθεί το κενό στην ευρωπαϊκή νομοθεσία και να καταδειχθούν οι δυσκολίες της αναγνώρισης μεταξύ των κρατών μελών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την υιοθέτηση εναρμονισμένων κανόνων, όπως οι ακόλουθοι:
- Διεθνή δικαιοδοσία, το οποίο σημαίνει πως, κανόνες που ορίζονται από δικαστήρια κρατών μελών είναι επαρκείς για να κατοχυρώσουν τη γονεϊκότητα σε διασυνοριακές υποθέσεις,
- Εφαρμόσιμη νομοθεσία, το οποίο σημαίνει ότι, οι αντικρουόμενες νομοθεσίες ρυθμίζονται στον ορίζοντα της εθνικής νομοθεσίας ώστε να εφαρμόζεται η κατοχύρωση των γονεϊκών δικαιωμάτων στις διασυνοριακές υποθέσεις, και,
- Η αναγνώριση των αποφάσεων δικαστηρίων και η αποδοχή των αυθεντικών στοιχείων (εγγράφων που έχουν εκδοθεί από δημόσιες αρχές ή συμβολαιογράφους) σε σχέση με την γονεϊκότητα από άλλο κράτος μέλος. Τα κράτη μέλη δε θα μπορούν πλέον να αρνούνται την αναγνώριση της γοενεϊκότητας που έχει θεσπιστεί σε άλλο κράτος μέλος θέτοντας ως εμπόδιο την εθνική του πολιτική κατά τρόπο ώστε να εμπεριέχει τη διάκριση κόντρα στον Ευρωπαϊκό Χάρτη για τα Θεμελιώδη Δικαιώματα – επί παραδείγματι αρνούμενο την αναγνώριση στα ομόφυλα ζευγάρια.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επίσης, προτείνει τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Πιστοποιητικού Γονεϊκότητας, που τα παιδιά (ή οι νομικοί εκπρόσωποί τους, τυπικά δηλαδή οι γονείς) μπορούν να ζητούν ώστε να αποδεικνύουν τη γονεϊκότητά τους σε άλλο κράτος μέλος. Το πιστοποιητικό θα είναι σχεδιασμένο ώστε να μπορεί να χρησιμοποιείται σε άλλα κράτη μέλη ώστε, εφόσον εκδοθεί, να μπορεί να χρησιμοποιείται καθολικά. Η χρήση του θα είναι προαιρετική για τα παιδιά και τις οικογένειές τους και δε θα αντικαταστήσει ισοδύναμα εθνικά έγγραφα που αποδεικνύουν τη γονεϊκότητα (όπως τα πιστοποιητικά γέννησης). Ωστόσο, η χρήση του Πιστοποιητικού θα δίνει ωφελήματα καθώς θα εμπεριέχει τα στοιχεία ταυτοποίησης και θα επηρεάζει ανεξαρτήτως του κράτους μέλους που τα εκδίδει αφού θα είναι σε όλες τις επίσημες γλώσσες της Ε.Ε., κάτι που θα μειώνει τα έξοδα μετάφρασης στις οικογένειες.
Η εισαγωγή σε ευρωπαϊκό επίπεδο εννιαίων κανόνων διεθνούς δικαιοδοσίας και η εφαρμόσιμη νομοθεσία για την κατοχύρωση της γοενεϊκότητας σε διασυνοριακές υποθέσεις στοχεύει να αποφευχθούν οι υπάρχουσες καταστάσεις που οι αρχές διαφορετικών κρατών μελών μπορεί να θεσπίζουν διαφορετικούς κανόνες γονεϊκότητας για το ίδιο παιδί. Στοχεύουν επίσης στη διευκόλυνση της συνέχειας του στάτους της γονεϊκότητας σε όλη την Ε.Ε.
Ποια είναι η σχέση μεταξύ της πρότασης και των νόμων των κρατών μελών;
Σύμφωνα με τις συνθήκες, το οικογενειακό δίκαιο, βρίσκεται στη δικαιοδοσία των κρατών μελών, το οποίο σημαίνει ότι η θέσπιση της γονεϊκότητας για ένα πρόσωπο σε εθνικό επίπεδο καθορίζεται από το εθνικό δίκαιο κάθε χώρας. Ωστόσο η Ε.Ε. μπορεί να υιοθετήσει μέτρα που αφορούν το οικογενειακό δίκαιο στη διασυνοριακή του εφαρμογή σύμφωνα με το Άρθρο 81 (3) TFEU, μέτρα όμως η διευκόλυνση λ.χ. της γονεϊκότητας όπως καθορίζεται σε κάθε κράτος μέλος και του πως αναγνωρίζεται αυτή σε άλλα κράτη μέλη.
Τα μέτρα της πρότασης, έχουν σχεδιαστεί ώστε να εναρμονιστούν τα κράτη μέλη στη διεθνή κατάσταση σε ένα εφαρμόσιμο δίκαιο και να μπορεί να αναγνωρίζεται η γονεϊκότητα. Ωστόσο, κατά την εναρμόνιση αυτών των κανόνων, η πρόταση λαμβάνει υπόψη της τα χαρακτηριστικά των νομικών συστημάτων των κρατών μελών. Επί παραδείγματι, για να ληφθεί απόφαση επί του εφαρμοσμένου νόμου, η πρόταση λαμβάνει υπόψη της τους παράγοντες που συνδέουν πιο συχνά τα συστήματα των κρατών μελών στη θέσπιση της γονεϊκότητας (όπως η μόνιμη κατοικία, η εθνικότητα, το έθνος καταγωγής). Επίσης, για την απόφαση του τύπου των εγγράφων που πρέπει να αναγνωρίζονται ανάμεσα στο κράτη μέλη, η πρόταση λαμβάνει υπόψη της τα διαφορετική συστήματα θέσπισης γονεϊκότητας και συναφή θέματα.
Επιπροσθέτως, η πρόταση δεν επηρεάζει τη δυνατότητα των κρατών μελών να ρυθμίζουν το οικογενειακό τους δίκαιο. Τα κράτη μέλη θα εξακολουθούν να αποφασίζουν για το πώς θα ορίζεται η οικογένεια, τις συνθήκες και τις διαδικασίες στο εθνικό επίπεδο και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από τη γονεϊκότητα. Τα μέτρα που εισήχθησαν διαμέσου του Άρθρου 81(3) TFEU για το οικογενειακό δίκαιο με διασυνοριακές εφαρμογές δε θα αφαιρούν τη δυνατότητα των κρατών μελών να νομοθετούν σε αυτά τα θέματα.
Η πρόταση, τέλος, δεν καλύπτει την αναγνώριση ανάμεσα στα κράτη μέλη των γάμων ή των καταχωρισμένων συμφώνων συμβίωσης που συνάπτονται στην αλλοδαπή.
Ποια είναι τα επόμενα βήματα;
Τα κράτη μέλη πρέπει να εξετάσουν και να συζητήσουν τα περιεχόμενα της πρότασης στο Συμβούλιο.
Η πρόταση πρέπει να υιοθετηθεί κάτω από ειδική νομοθετική διαδικασία ακολούθως από το Συμβούλιο και πρέπει να εφαρμοστεί καθολικά μετά από επίβλεψη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Μπορείτε να διαβάσετε (στα αγγλικά) την πρόταση της Ευρωπαϊκής επιτροπής πιέζοντας στον σύνδεσμο: com_2022_695_1_en_act_part1
© T-zine.gr με πληροφορίες από την ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Ποια είναι η αντίδρασή σας;
